Μια σειρά εκρήξεων σε ρωσικές στρατιωτικές τοποθεσίες στην Κριμαία αυτόν τον μήνα έχει ρίξει τα φώτα της δημοσιότητας στην αμφισβητούμενη χερσόνησο, η οποία μέχρι τώρα είχε γλιτώσει από τις σφοδρές μάχες του σχεδόν εξάμηνου πολέμου στην Ουκρανία, αναφέρει δημοσίευμα της Washington Post, που επιχειρεί να φωτίσει και τα πώς και τα γιατί της στρατηγικά πολύτιμης περιοχής.
Όπως ανέφεραν στην εφημερίδα Ουκρανοί αξιωματούχοι, οι εκρήξεις – συμπεριλαμβανομένων εκείνων σε δύο αεροπορικές βάσεις και μια αποθήκη πυρομαχικών – ήταν έργο των ειδικών δυνάμεων της Ουκρανίας που επιδιώκουν να διαταράξουν τις γραμμές ανεφοδιασμού της Ρωσίας.
Η εφημερίδα υπενθυμίζει πως η Μόσχα προσάρτησε την Κριμαία – μια περιοχή ίση περίπου με το μέγεθος της Μασαχουσέτης – το 2014 και επισημαίνει ότι αυτή την χερσόνησο την διεκδίκησαν πολλές από τις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου.
Στη συνέχεια η Washington Post απαριθμεί τι πρέπει να γνωρίζουν οι αναγνώστες της για την πολύπαθη περιοχή.
Πού βρίσκεται η Κριμαία;
Η Κριμαία προεξέχει από το νότιο τμήμα της ηπειρωτικής Ουκρανίας μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Θάλασσας του Αζόφ. Χωρίζεται από τη Ρωσία στα ανατολικά από το στενό του Κερτς, το οποίο στο στενότερο σημείο του έχει πλάτος λιγότερο από δύο μίλια. Το 2018, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν εγκαινίασε μια γέφυρα 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων που συνδέει την Κριμαία με τη Ρωσία πάνω από το στενό.
Η χερσόνησος φιλοξενεί περίπου 2 εκατομμύρια ανθρώπους και είναι ένας δημοφιλής καλοκαιρινός προορισμός για τους Ρώσους που κάνουν διακοπές, οι οποίοι απολαμβάνουν τα παραθαλάσσια θέρετρα, τους παράκτιους βράχους και τα τοπικά οινοποιεία. Ακόμη και κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι παραθεριστές συρρέουν στις παραλίες της Κριμαίας. Αλλά χρειάστηκε να σπεύσουν να καλυφθούν την περασμένη εβδομάδα μετά από μια έκρηξη που έστειλε πυκνό καπνό πάνω από τις ξαπλώστρες τους.
Τα περισσότερα έθνη αναγνωρίζουν την Κριμαία ως αυτόνομη περιοχή εντός της Ουκρανίας και απορρίπτουν την παράνομη προσάρτηση του εδάφους από τη Ρωσία. Μόνον μερικοί από τους συμμάχους της Μόσχας, συμπεριλαμβανομένης της Κούβας και της Νικαράγουας, αναγνωρίζουν την κυριαρχία της Ρωσίας στη χερσόνησο.
Μετά την εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στη χερσόνησο το 2014, η Μόσχα διεξήγαγε ένα ευρέως αμφισβητούμενο δημοψήφισμα για το καθεστώς της Κριμαίας και ισχυρίστηκε ότι τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων ήθελε να ενταχθεί στη Ρωσική Ομοσπονδία.
Εκείνη την εποχή, η Κριμαία είχε ρωσική πλειοψηφία περίπου 60%, καθιστώντας την το μόνο τμήμα της Ουκρανίας με πλειοψηφικό πληθυσμό Ρώσων.
Πώς προσάρτησε η Ρωσία την Κριμαία το 2014;
Η Μόσχα θεωρεί εδώ και καιρό τον ουκρανικό έλεγχο της Κριμαίας ως αποτέλεσμα ενός λάθους του 1954, όταν ο τότε επικεφαλής της Σοβιετικής Ένωσης Νικίτα Χρουστσόφ μετέφερε την περιφέρεια από τη Ρωσία στην Ουκρανία, η οποία τότε ήταν σοβιετική δημοκρατία. Δεν φαινόταν να είναι τόσο μεγάλη υπόθεση εκείνη την εποχή – αλλά μετατράπηκε σε τέτοια μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Η Ρωσία είχε μια ιστορική αξίωση για την Κριμαία αφού την αποίκισε κατά τη διάρκεια της βασιλείας της Μεγάλης Αικατερίνης στα τέλη του 18ου αιώνα. Το 1783, οι Ρώσοι ίδρυσαν τη Σεβαστούπολη, η οποία έγινε η μεγαλύτερη πόλη της χερσονήσου, το κύριο λιμάνι και η έδρα του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας.
Με βάση αυτή την ιστορία, ο Πούτιν επέμεινε ότι η Κριμαία ανήκει δικαιωματικά στη Ρωσία και ισχυρίστηκε ότι η προσάρτησή της θα προστατεύσει τους Ρωσόφωνους εκεί. Είδε την ευκαιρία να καταλάβει την Κριμαία εν μέσω πολιτικής αναταραχής στην Ουκρανία το 2014, όταν ξέσπασαν μαζικές φιλοευρωπαϊκές, αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, που οδήγησαν στην αποπομπή του φιλορώσου προέδρου της χώρας.
Ένοπλοι άρχισαν να καταλαμβάνουν κομβικά κτίρια της Κριμαίας προτού οι ρωσικές δυνάμεις εξαπλωθούν σε όλη την επικράτεια και την καταλάβουν. Ο Πούτιν ανακοίνωσε γρήγορα την προσάρτησή της τον Μάρτιο, μετά το αμφισβητούμενο δημοψήφισμα στο οποίο αξιωματούχοι που ήταν φιλορώσοι ισχυρίστηκαν ότι σχεδόν το 97% των πολιτών ψήφισαν υπέρ της ένταξης στη Ρωσία.
Η κίνηση, που όπως επισημαίνει η Washington Post στο άρθρο που υπογράφουν οι Annabelle Timsit, Sammy Westfall, Adam Taylor και Ellen Francis, θεωρήθηκε ως η μεγαλύτερη αρπαγή γης στην Ευρώπη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, προκάλεσε χρόνια έντασης μεταξύ των δύο γειτόνων.
Μετά την προσάρτηση, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι δεν θα αναγνώριζαν ποτέ την απώλεια της Κριμαίας και οι περισσότερες χώρες συνέχισαν να τη βλέπουν ως μέρος της Ουκρανίας.
Είναι σαφές, ωστόσο, ποιος ασκεί την εξουσία. Η χερσόνησος έχει γίνει έκτοτε στρατιωτικός κόμβος εφοδιασμού για τις δυνάμεις της Ρωσίας. Η Ρωσία διοχέτευσε επενδύσεις στην Κριμαία, χτίζοντας νέους δρόμους, γέφυρες και ηλεκτρικό δίκτυο. Επίσης, έβαλε λουκέτο σε σχολεία και εφημερίδες που διδάσκονταν και χρησιμοποιούνταν η ουκρανική γλώσσα, προωθώντας αντ’ αυτής μια κοινή — ρωσική — ταυτότητα, σύμφωνα με μια καταγγελία που υπέβαλε η Ουκρανία και κηρύχθηκε εν μέρει παραδεκτή από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Ωστόσο, η προσάρτηση ήταν δημοφιλής στην Κριμαία εκείνη την εποχή και παρέμεινε έτσι πέντε χρόνια αργότερα, σύμφωνα με έρευνες.
Γιατί είναι σημαντική η Κριμαία για τη Ρωσία και την Ουκρανία στην τρέχουσα σύγκρουση;
Αυτή η περιοχή της γκρίζας ζώνης είναι ένα συμβολικό και στρατηγικό πλεονέκτημα στον πόλεμο.
Η Κριμαία χρησίμευσε ως νότιος σταθμός για την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο. Η πόλη της Σεβαστούπολης φιλοξενεί ένα βασικό λιμάνι που παρέχει πρόσβαση της Μόσχας στη Μεσόγειο και είναι η έδρα του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας. Βοήθησε τη Ρωσία να διατηρήσει τον ναυτικό της αποκλεισμό εν καιρώ πολέμου που είχε ως αποτέλεσμα να σταματήσει το εμπόριο από τα ουκρανικά λιμάνια.
Η χερσόνησος έχει επίσης αντιμετωπιστεί και από τις δύο πλευρές ως σύμβολο δύναμης, ταυτότητας και ιδιοκτησίας.
Σε μια ομιλία στο έθνος που ανήγγειλε την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, ο Πούτιν αναφέρθηκε στην προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. «Η Ρωσία ήταν υποχρεωμένη να προστατεύσει τους κατοίκους της Κριμαίας και της Σεβαστούπολης από αυτούς που εσείς οι ίδιοι αποκαλείτε «Ναζί»», είπε, απευθυνόμενος στους πολίτες της Ουκρανίας. Αφού οι πολίτες της Κριμαίας αποφάσισαν να ενταχθούν στην «ιστορική τους πατρίδα τη Ρωσία», πρόσθεσε, η Μόσχα δεν είχε άλλη επιλογή από το να υποστηρίξει την απόφασή τους.
«Η Κριμαία είναι ουκρανική και δεν θα την εγκαταλείψουμε ποτέ», δήλωσε στον αντίποδα ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι μετά τις εκρήξεις στις 9 Αυγούστου σε ρωσική αεροπορική βάση στην Κριμαία. «Αυτός ο ρωσικός πόλεμος… ξεκίνησε με την Κριμαία και πρέπει να τελειώσει με την Κριμαία – με την απελευθέρωσή της».
Ποιος πραγματοποίησε τις πρόσφατες επιθέσεις εναντίον αεροπορικής βάσης και αποθήκης πυρομαχικών στην Κριμαία;
Την περασμένη εβδομάδα, δύο μεγάλα πλήγματα της Ουκρανίας εναντίον ρωσικών στρατιωτικών στόχων συγκλόνισαν την Κριμαία — αμφισβητώντας τις υποθέσεις σχετικά με τη σχετική ασφάλεια της χερσονήσου από επίθεση, δεδομένης της απόστασής της από την πρώτη γραμμή.
Στις 9 Αυγούστου, τουλάχιστον έξι τεράστιες εκρήξεις σημειώθηκαν στην αεροπορική βάση Σάκι στην Κριμαία, όπου στεγάζεται ένα ρωσικό σμήνος της ναυτικής αεροπορίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, η έκρηξη σκότωσε ένα άτομο και τραυμάτισε περισσότερους από δώδεκα άλλους.
Ένας Ουκρανός αξιωματούχος, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, είπε στην The Post ότι οι εκρήξεις ήταν έργο των ουκρανικών ειδικών δυνάμεων που δρούσαν πίσω από τις γραμμές του μετώπου.
Μια εβδομάδα αργότερα, πυρκαγιά και εκρήξεις ξέσπασαν σε αποθήκη πυρομαχικών σε άλλη περιοχή της Κριμαίας. Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας τις απέδωσε σε «μια πράξη δολιοφθοράς».
Ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος, μιλώντας και πάλι ανώνυμα, είπε ότι ευθύνονται οι ειδικές δυνάμεις. Δημόσια, οι Ουκρανοί πανηγύρισαν τα χτυπήματα.
Ο Ζελένσκι εξέδωσε προειδοποίηση προς τους κατοίκους την Τρίτη, υπονοώντας πιθανές μελλοντικές επιθέσεις.
«Ζητώ τώρα από όλους τους ανθρώπους μας στην Κριμαία… να είναι πολύ προσεκτικοί», είπε. «Παρακαλώ μην πλησιάζετε τα στρατιωτικά αντικείμενα του ρωσικού στρατού και όλα εκείνα τα μέρη όπου αποθηκεύουν πυρομαχικά και εξοπλισμό ή όπου διατηρούν το αρχηγείο τους», ίσως «φωτογραφίζοντας» τους επόμενους στόχους.
Πηγή: washingtonpost.com / Annabelle Timsit, Sammy Westfall, Adam Taylor, Ellen Francis