του Αλέξανδρου Θεολόγου
«Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να επιταχύνουν την συνεργασία τους σε στρατιωτικό επίπεδο καθώς απλούστατα δεν μπορούν να βασίζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες για την άμυνά τους, δήλωσε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλωντ Γιούνκερ. “Η υποχώρησή μας απέναντι στο ΝΑΤΟ δεν μπορεί πλέον να χρησιμοποιείται ως βολικό άλλοθι εναντίον της ανάληψης μεγαλύτερης προσπάθειας από τους Ευρωπαίους. Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να υπερασπισθούμε τα συμφέροντά μας στην Μέση Ανατολή, στην κλιματική αλλαγή και τις εμπορικές μας συμφωνίες” είπε χαρακτηριστικά μιλώντας στο συνέδριο άμυνας και ασφάλειας που πραγματοποιείται στην Πράγα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι οι δηλώσεις Γιουνκερ έρχονται πριν καλά-καλά οριστικοποιηθεί το αποτέλεσμα των βρετανικών εκλογών. Το θέμα μιας περισσότερο στρατιωτικά αυτόνομης Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι καινούργιο -η πρόσφατη Σύνοδος ηγετών του ΝΑΤΟ έφερε αντιμέτωπο τον Ντόναλντ Τραμπ με πολλούς εκ των συμμάχων του- όμως ο χρόνος κατά τον οποίο τίθεται και μάλιστα επανειλημμένως, έχει σημασία.
Υπενθυμίζεται ότι στην Σύνοδο του Μαΐου ο πρόεδρος Τραμπ… “έβγαλε στην αναφορά” τους περισσότερους εταίρους του στο ΝΑΤΟ κατηγορώντας τους ότι “δεν πληρώνουν αρκετά για την ασφάλειά τους”. Από τις 29 χώρες-μέλη της Συμμαχίας, μόνο πέντε κράτη (Βρετανία, ΗΠΑ, Πολωνία, Ελλάδα και Εσθονία) πληρούν τον απαιτούμενο στόχο για την διάθεση του 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα.
Η Καγκελάριος της Γερμανίας έσπευσε να δηλώσει τότε ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να βασίζεται πλήρως στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Βρετανία μετά την εκλογή Τραμπ και το “ναί” υπέρ του Brexit. Σε επίπεδο άμυνας, η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε αφήνει ουσιαστικά την ενωμένη Ευρώπη μόνο με την γαλλική στρατιωτική ισχύ να στηρίζει την ευρωπαϊκή συλλογική άμυνα.
Ο Ζαν Κλωντ Γούνκερ τόνισε από την Πράγα ότι “ο δρόμος εμπρός ανοίγει διασφαλίζοντας ότι δαπανούμε αυτά που είναι απαραίτητα για την άμυνά μας… Η προστασία της Ευρώπης δεν μπορεί να επαφίεται στο εξωτερικό”. Ωστόσο φρόντισε να σημειώσει προσεκτικά ότι “ένας ανταγωνισμός μεταξύ Ε.Ε και ΝΑΤΟ δεν αποτελεί επιλογή”.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Κομισιόν, η Ε.Ε δαπανά κατά μέσον όρο 27.000 € για κάθε στρατιώτη στους τομείς εξοπλισμού και έρευνας, όταν η αντίστοιχη δαπάνη από τις ΗΠΑ ανέρχεται στις 108.000 €. “Ξοδεύουμε όλοι μαζί (ως Ευρωπαϊκή Ένωση) ούτε τα μισά απ’ ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αλλά ακόμη και τότε, το μόνο που καταφέρνουμε είναι να φτάνουμε στο 15% της αποτελεσματικότητάς τους” υπογράμμισε, στηλιτεύοντας την δυστοκία που χαρακτηρίζει τις ευρωπαϊκές δαπάνες και σχεδιασμό.
Ουσιαστικά οι δηλώσεις Γιουνκερ κυμαίνονται στο ίδιο μήκος κύματος με τις δηλώσεις Μέρκελ για “περισσότερη ευρωπαϊκή άμυνα”. Η Βρετανία ανέκαθεν ήταν εμπόδιο σε οποιαδήποτε κίνηση για την δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Στρατού -και μια από τις πιο δυνατές φωνές αντίρρησης- υποστηρίζοντας ότι η Ε.Ε δεν πρέπει να υποκαταστήσει τον ρόλο του ΝΑΤΟ ως κύριου πυλώνα της άμυνας της Ευρώπης.
Όμως δεν είναι λίγοι αυτοί που βλέπουν την Ευρωπαϊκή Ένωση (βλ. Γερμανία) να κινείται μεθοδικά προς την κάλυψη των κενών που δημιουργούνται, εκμεταλλευόμενη τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται π.χ η αποχώρηση της Βρετανίας δια του Brexit, ή το πρόσχημα που προσφέρουν οι πιέσεις του Ντόναλντ Τραμπ. Μέχρι στιγμής η Ε.Ε διαθέτει ορισμένους κοινούς σχηματισμούς μάχης, όπως την Δύναμη ταχείας Αναπτύξεως, ωστόσο ποτέ δεν έχουν δοκιμασθεί σε πραγματικές πολεμικές συνθήκες.
Προχθές η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας το οποίο θα χρηματοδοτεί κοινά στρατιωτικά προγράμματα (διαβάστε περισσότερα εδώ). Η Ε.Ε θα διαθέτει πιστώσεις για την συγχρηματοδότηση προγραμμάτων που θα αναπτύσσουν από κοινού τα κράτη-μέλη και σύμφωνα με το σχέδιο, 500 εκατ. ευρώ θα διατίθενται σε ετήσια βάση για κοινή έρευνα σε στρατιωτικό επίπεδο μετά το 2020 ενώ 1 δισ. ευρώ επιπλέον θα πηγαίνουν σε κοινές επενδύσεις και προμήθειες στρατιωτικού εξοπλισμού, όπως drones και ελικόπτερα.
