Μια σειρά επιθέσεων που αποδόθηκαν στους αντάρτες του Στρατού Εθνικής Απελευθέρωσης (ELN), μερικές ώρες αφού εξέπνευσε η ισχύς της συμφωνίας αμοιβαίας κατάπαυσης του πυρός με την κυβέρνηση της Κολομβίας, εξώθησε τον πρόεδρο της χώρας Χουάν Μανουέλ Σάντος να ανακοινώσει ότι αναστέλλει τις διαπραγματεύσεις με την οργάνωση, εξέλιξη που θέτει σε κίνδυνο τη διαδικασία για να τερματιστεί η ένοπλη σύρραξη που κρατάει πάνω από μισό αιώνα στη λατινοαμερικάνικη χώρα.
Το πρωί της Τετάρτης, σε τηλεοπτικό του διάγγελμα, ο κεντροδεξιός Σάντος γνωστοποίησε ότι ανακάλεσε τον επικεφαλής της ομάδας των διαπραγματευτών της κυβέρνησής του από το Κίτο του Ισημερινού, όπου διεξάγονταν οι συνομιλίες με τον ELN, την τελευταία οργάνωση ανταρτών που παραμένει ενεργή στην Κολομβία.
«Είπα στον επικεφαλής διαπραγματευτή της κυβέρνησης στο Κίτο να επιστρέψει αμέσως για να αξιολογηθεί το μέλλον της διαδικασίας», τόνισε.
Η εκεχειρία που είχε τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Οκτωβρίου τερματίστηκε την 9η Ιανουαρίου τα μεσάνυχτα.
Αυτή ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία του που ο ELN, μια οργάνωση που συνέστησαν καθολικοί ιερωμένοι εμπνεόμενοι από την επανάσταση της Κούβας εν μέσω μιας εξέγερσης των αγροτών το 1964, υπέγραψε μια συμφωνία αυτού του είδους.
Την Τρίτη, την τελευταία ημέρα της εκεχειρίας, τα δύο μέρη είχαν αρχίσει συνομιλίες για την παράτασή της. Θα επαναλαμβάνονταν την Τετάρτη, όμως ο Σάντος αποφάσισε την αναστολή τους.
Ο πρόεδρος της Κολομβίας καταδίκασε τις «τρομοκρατικές επιθέσεις» που διαπράχθηκαν το πρωί της Τετάρτης «εναντίον του πληθυσμού, των ένοπλων δυνάμεων και των υποδομών», κατά τις οποίες, όπως γνωστοποίησε ο ίδιος, σκοτώθηκε ένας στρατιώτης και τραυματίστηκαν άλλοι δύο στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας.
Από την πλευρά του, ο ELN ζήτησε να συνεχιστούν οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. «Μένουμε εδώ», στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, «οι συνομιλίες συνεχίζονται, κανένα συμβάν δεν πρόκειται να τις διακόψει. Καλούμε (την κυβέρνηση) να αναθεωρήσει» τη στάση της, δήλωσε στο Κίτο ο Πάμπλο Μπελτράν, ο επικεφαλής διαπραγματευτής των ανταρτών. Αναφέρθηκε στις «περίπλοκες καταστάσεις» του πολέμου και διαβεβαίωσε ότι η οργάνωση σκοπεύει να τηρήσει μια νέα συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, εάν συναφθεί.
Ωστόσο εάν δεν υπάρξει «θετική αντίδραση» από την κυβέρνηση «θα επιστρέψουμε στην Κολομβία», πρόσθεσε.
Νωρίτερα, η δημόσια επιχείρηση πετρελαίου της Κολομβίας, η Ecopetrol, κατήγγειλε τέσσερις επιθέσεις εναντίον εγκαταστάσεών της σε τέσσερις νομαρχίες.
«Η δέσμευσή μου στην ειρήνη ήταν, είναι και θα είναι απόλυτη. Αλλά η ειρήνη κατακτάται με καλή θέληση και με συγκεκριμένες ενέργειες. Όχι μόνο με λόγια», είπε ο πρόεδρος Σάντος.
Διέταξε τις ένοπλες δυνάμεις να «δράσουν με αποφασιστικότητα» αντιδρώντας σε «αυτή την επίθεση» και κατηγόρησε τους αντάρτες ότι αρνήθηκαν να παρατείνουν τη συμφωνία αμοιβαίας κατάπαυσης του πυρός.
Το επίπεδο της έντασης δεν ήταν ποτέ τόσο υψηλό από την έναρξη της λεγόμενης δημόσιας φάσης της ειρηνευτικής διαδικασίας, τον Φεβρουάριο του 2017.
Η απόφαση του προέδρου Σάντος ανακοινώθηκε ενώ αναμένεται στην Κολομβία το Σαββατοκύριακο ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος θα κάνει μια επίσκεψη σε ένδειξη «υποστήριξης στις ειρηνευτικές προσπάθειες», όπως δήλωσε την Τετάρτη ο εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών Στεφάν Ντουζαρίτς.
Για τον ειδικό Βίκτορ δε Κουρέα-Λούγο, η ένταση μπορεί να οδηγήσει στην οριστική ρήξη, στη διακοπή των διαπραγματεύσεων. «Η συμφωνία (των δύο πλευρών) ήταν πως δεν θα εγκατέλειπαν το τραπέζι των διαπραγματεύσεων ό,τι κι αν συνέβαινε». Αλλά η βαρύτητα «του τερματισμού της εκεχειρίας και των επιθέσεων που έγιναν έκανε αναπόφευκτη» αυτή τη «μείζονα κρίση», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο.
«Φαίνεται πως οδεύουν να επιβληθούν» οι υποστηρικτές «μιας σκληρής γραμμής στον ELN», εκτίμησε ο πανεπιστημιακός καθηγητής.
Παρότι τόσο η κυβέρνηση όσο και οι γκεβαριστές αντάρτες είχαν διαβεβαιώσει επανειλημμένα ότι είχαν την πρόθεση να παρατείνουν την κατάπαυση του πυρός, η συμφωνία είχε ήδη τεθεί εν αμφιβόλω από τις αμοιβαίες κατηγορίες περί παραβιάσεων.
Ο ELN είχε τονίσει σε ένα μήνυμα στα τέλη της περασμένης χρονιάς πως σκόπευε να συνεχίσει τη διαπραγμάτευση ακόμη κι αν η εκεχειρία δεν παρατεινόταν.
Κατά τη διάρκεια της κατάπαυσης του πυρός, ο ELN αναγνώρισε πως ευθυνόταν για τη δολοφονία τον Νοέμβριο του ηγέτη μιας κοινότητας ιθαγενών στη νομαρχία Τσοκό (βορειοδυτικά). Η οργάνωση είχε χαρακτηρίσει παραβίαση της εκεχειρίας τους θανάτους επτά αγροτών που διαμαρτύρονταν για την καταστροφή καλλιεργειών κόκας σε μια περιοχή κοντά στα σύνορα με τον Ισημερινό. Στους φόνους ενέχονται δύο αξιωματικοί του στρατού, σύμφωνα με κολομβιανούς εισαγγελείς.
Ο πόλεμος στην Κολομβία, που διαρκεί πάνω από 53 χρόνια, έχει στοιχίσει τη ζωή σε πάνω από 260.000 ανθρώπους, άλλοι τουλάχιστον 60.000 θεωρούνται επίσημα αγνοούμενοι, ενώ οι εσωτερικά εκτοπισμένοι ξεπερνούν τα 7,4 εκατομμύρια.
Ο Σάντος, ο οποίος αποχωρεί από την προεδρία φέτος, υπέγραψε στα τέλη του 2016 μια συμφωνία ειρήνης με την οργάνωση Επαναστατικές Ένοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας (FARC), έπειτα από διαπραγματεύσεις στην Κούβα που κράτησαν τέσσερα χρόνια. Η οργάνωση FARC μετασχηματίστηκε σε πολιτικό κόμμα και θα πάρει μέρος στις προεδρικές εκλογές του Μαΐου.
