Του Χρήστου Καπούτση
Αβεβαιότητα και επικίνδυνη πολιτική αστάθεια, σηματοδοτεί το αποτέλεσμα των Βουλευτικών εκλογών στην Τουρκία. Το κυβερνών Ισλαμικό κόμμα του ΑΚΡ, παρότι κέρδισε τις εκλογές με διαφορά 16% από το δεύτερο κόμμα το Κεμαλικό, δεν κατόρθωσε να αποκτήσει την πλειοψηφία των εδρών στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση και να σχηματίσει αυτοδύναμη Κυβέρνηση, για πρώτη φορά από το 2002.
Ο Πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας και αδιαφιλονίκητος ηγέτης του Ισλαμικού κόμματος ο Ταγίπ Ερντογάν θεωρείται ο μεγάλος χαμένος της εκλογικής αναμέτρησης. Προεκλογικός στόχος του Ερντογάν ήταν, να συγκεντρώσει το ισλαμικό κόμμα τα 2/3 των ψήφων των Βουλευτών και να προκαλέσει δημοψήφισμα για αλλαγή του καθεστώτος ενισχύοντας της εξουσίες του Προέδρου, ενώ ως ελάχιστη εκλογική επιδίωξη ήταν το ΑΚΡ να κατακτήσει τουλάχιστον την αυτοδυναμία στην Εθνοσυνέλευση και φυσικά, να μην μπει στη Βουλή το Κουρδικό κόμμα. Απέτυχε και στα ελάσσονα και στα μείζονα.
Ο δεύτερος μεγάλος χαμένος είναι ο πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου, του οποίου το πολιτικό μέλλον διαγράφεται δυσοίωνο. Ενδεχομένως η ήττα Νταβούτογλου να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, αφού μάλλον θα απαλλαγεί από τα νεοοθωμανικά του οράματα…
Ο πραγματικός νικητής των εκλογών είναι το Κουρδικό κόμμα (HDP), που συγκέντρωσε το 13,1% που είναι το διπλάσιο του ποσοστού του το 2011 και εξασφάλισε 80 έδρες στην Εθνοσυνέλευση. Το HDP στήριξε και η τουρκική αριστερά. Η βασική πολιτική θέση των Κούρδων της Τουρκίας που εκφράζεται από το HDP , δεν είναι ο εδαφικός ακρωτηριασμός της χώρας με την απόσχιση και αυτονομία των Κουρδικών περιοχών, τουλάχιστον προς το παρόν, αλλά να αναγνωριστούν οι Κούρδοι, όχι ως εθνική μειονότητα, αλλά ως συνιστών στοιχείο του Τουρκικού Κράτους. Δηλαδή , αυτό που ζητά η Τουρκία στην Κύπρο για τους τουρκοκύπριους και οι Αλβανοί στη π.Γ.Δ.Μακεδονίας. Αυτή ακριβώς είναι και η διαφορά του HDP με το ένοπλο κουρδικό κίνημα το ΡΚΚ, που αγωνίζεται για την αυτονομία των κουρδικών περιοχών της νοτιοανατολικής Τουρκίας.
Τα ελληνικά πολιτικά κόμματα απέφυγαν επιμελώς να αναπτύξουν σχέσεις με τους Κούρδους της Τουρκίας. Ωστόσο, ο Πρόεδρος των ΑΝΕΛ και υπουργός Εθνικής Άμυνας Π. Καμμένος, έχει άριστες σχέσεις με τους Κούρδους και ειδικά με τον Στρατιωτικό τους Τομέα. Επίσης είναι γνωστές οι σχέσεις φιλίας των Αριστερών Κούρδων, με μία τουλάχιστον συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ.
Μετά από αυτά, τα πιθανότερα σενάρια είναι:
Το πρώτο, να προκηρυχτούν άμεσα νέες εκλογές. Σε αρκετά τουρκικά ΜΜΕ δημοσιεύονται «πληροφορίες» σύμφωνα με τις οποίες ο Τ. Ερντογάν εξετάζει προτάσεις στις νέες εκλογές να ανέβει το εκλογικό όριο στο 15%, ώστε να μην εκλεγούν Κούρδοι Βουλευτές από το HDP και παράλληλα, το ισλαμικό κόμμα ΑΚΡ θα εξασφαλίσει σίγουρη αυτοδυναμία. Με τον αποκλεισμό του Κουρδικού κόμματος συμφωνεί και το Κεμαλικό κόμμα! Θα πρόκειται για μια επιλογή, που θα πυροδοτήσει βίαιες και μάλλον ανεξέλεγκτες αντιδράσεις του Κουρδικού πληθυσμού, αλλά και άλλων κοινωνικών ομάδων
Και το δεύτερο, να σχηματιστεί κυβέρνηση συνεργασίας του ισλαμικού κόμματος ΑΚΡ, είτε με το εθνικιστικό κόμμα του Μπαχτσελί (ισχυρή συνιστώσα οι «γκρίζοι λύκοι»), είτε με το κόμμα των Κούρδων, το HDP, που θα προχωρήσει και σε Δημοψήφισμα για την ενίσχυση των εξουσιών του Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας. Ο Α. Νταβούτουγλου επιθυμεί Κυβέρνηση Συνασπισμού , με τους Εθνικιστές των Γκρίζων Λύκων ! Μεγάλος συνασπισμός των ισλαμιστών με την κεμαλική αξιωματική αντιπολίτευση μάλλον αποκλείεται. Ο ιστορικός πολιτικός ηγέτης Ντενίζ Μπαϊκάλ που ήταν επικεφαλής του Κεμαλικού κόμματος CHP μέχρι το 2010, είπε ότι ο Ερντογάν καταλαβαίνει την αναγκαιότητα της συγκρότησης κυβέρνησης, των δύο μεγαλύτερων κομμάτων. Ωστόσο , εκτίμησε ότι, είναι μάλλον απίθανο να δούμε κυβέρνηση του Μεγάλου συνασπισμού μεταξύ του Ισλαμικού κόμματος του Ερντογάν και του μεγάλου αντιπάλου του, του κεμαλικού CHP. Πιθανότερος είναι ένας συνασπισμός ανάμεσα στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν και στο ακροδεξιό ΜΗΡ, που όμως θα θέσει σε κίνδυνο ακόμη και την υποτυπώδη πρόοδο που έχει σημειώσει η Τουρκία τα τελευταία χρόνια στο ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, ιδίως των Κούρδων. Ενδεικτικό της πολιτικής «ανωμαλίας» που έχει προκύψει στην Τουρκία, μετά το εκλογικό αποτέλεσμα είναι η «περίεργη» δήλωση, του συμπροέδρου του φιλοκουρδικού κόμματος HDP κ. Ντεμιτρας, ότι κάποιοι θέλουν πόλεμο Κούρδων-Μουσουλμάνων, ενώ προειδοποιεί: »Εδώ εμείς δεν είμαστε τελείως ανήμποροι». Η δήλωση αυτή αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του CNNTurk.
Πολλοί τουρκολόγοι υποστηρίζουν ότι, οι εκλογές της περασμένης Κυριακής αποτέλεσαν μια επιβεβαίωση, ότι η Τουρκία συνεχίζει να διαθέτει δημοκρατική κουλτούρα παρά τα δεινά των τελευταίων ετών. «Πρόκειται για θρίαμβο της δημοκρατίας», είπε ο Κερέμ Οκτέμ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γκρατς στην Αυστρία. «Οι Τούρκοι δεν κάνουν επαναστάσεις, αλλά δημοκρατικές αλλαγές». Το κόμμα του Ερντογάν ηττήθηκε, εκτίμησε το Κ. Οκτέμ, επειδή κοσμικοί Τούρκοι, οικολόγοι, γυναίκες και αστοί διανοούμενοι ( εκείνοι που κυριάρχησαν στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του 2013), συντάχθηκαν με το κουρδικό HDP. Πάντως, η αύξηση της φτώχειας, η ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού και η επίδειξη μεγαλομανίας και αλαζονείας από τον πρόεδρο Τ. Ερντογάν, συνετέλεσαν στο να κλονιστεί η εμπιστοσύνη των μεσαίων και φτωχών κοινωνικών στρωμάτων στο ισλαμικό κόμμα ΑΚΡ.
Όπως και ναχει, το βέβαιο είναι ότι η Τουρκία, μπαίνει σε μια περίοδο αβεβαιότητος και επικίνδυνης πολιτικής αστάθειας. Η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων, που η ασταθής Τουρκία «εξήγαγε» την εσωτερική της Κρίση σε γειτονικά κράτη που θεωρεί αδύναμα (Ελλάδα, Κύπρο και Συρία), επιδεικνύοντας και ενίοτε αξιοποιώντας την στρατιωτική της ισχύ.
Ανησυχία σε Αθήνα και Λευκωσία
Μερικές ώρες μετά την ανακοίνωση του εκλογικού αποτελέσματος στην Τουρκία, δημιουργήθηκε η πρώτη μεγάλη ένταση στο Αιγαίο. Το τουρκικό πολεμικό σκάφος υποκλοπών Tσαρνταλί (ÇANDARLI ) μπήκε στο Πεδίο Βολής Άνδρου και αμφισβήτησε το δικαίωμα της Ελλάδας, να πραγματοποιεί εκεί βολές το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό. Επίσης, οπλισμένα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη προέβαιναν σε δεκάδες παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου. Και ακόμη, το τουρκικό Υπουργείο Έρευνας ανακοίνωσε ότι, το ιταλικό πλοίο ΟGS EXPLORA θα πραγματοποιήσει εργασίες πόντισης καλωδίου, στη θαλάσσια περιοχή νοτιοανατολικά και ανατολικά της Κρήτης μέχρι το Καστελόριζο, σε περιοχές που ανήκουν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Εύλογη είναι η ανησυχία στην Κύπρο, για πιθανή εξαγωγή της πολιτικής κρίσης από την Τουρκία. Ο ηττημένος Τ. Ερντογάν , πιθανόν να αντιδράσει σπασμωδικά, για να κερδίσει την τουρκική κοινή γνώμη . Η Κύπρος είναι ο αδύνατος κρίκος και «προσφέρεται», για να εξωτερικεύσει την εσωτερική πολιτική κρίση της χώρας του, χωρίς μάλιστα να προκαλέσει διεθνείς αντιδράσεις. Ασφαλώς, η πορεία των διαπραγματεύσεων για την επίλυση του πολιτικού προβλήματος της Κύπρου, θα επηρεαστεί αρνητικά , από μια παρατεταμένη πολιτική αστάθεια στην Τουρκία, ειδικά στην περίπτωση που οι «γκρίζοι λύκοι» αναδειχτούν σε κυβερνητικό εταίρο. Ο σχηματισμός κυβέρνησης συνασπισμού στην Τουρκία ή η απόφαση για πρόωρες εκλογές μπορεί να επηρεάσει την διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού, δήλωσε σε συνέντευξή του στη τουρκική εφημερίδα «Χουριέτ» ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης.
Πάντως, στην Τουρκία διαμορφώνεται μια δυναμική κοινωνικών αλλαγών και πολιτικών ανατροπών.
Η τουρκική εξωτερική πολιτική, είναι πολύ πιθανόν, ότι θα αλλάξει σημαντικά.
Το δόγμα Νταβούτογλου, «μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες» κατέρρευσε. Η συνεργασία με τους «Αδελφούς Μουσουλμάνους» και την Παλαιστινιακή Χαμάς εξέθεσαν την Τουρκία, ενώ η αντιπαλότητα της Τουρκίας με το Ισραήλ και με το καθεστώς ΑΛ ΣΙΣΙ της Αιγύπτου, προκάλεσαν τη έντονη δυσαρέσκεια των ΗΠΑ. Αναμένεται ότι θα αναθεωρηθούν οι επιλογές της τουρκικής διπλωματίας για τη Συρία, το Ισλαμικό Κράτος, το Ισραήλ και το Ιράν. Όμως, οι αλλαγές αυτές είναι σημαντικές, διότι θα λειτουργήσουν ως ντόμινο διεθνοπολιτικών και Στρατηγικών εξελίξεων…
